Йoдыш-кагазлан вашмут: Кокытеланыде вашештем

24.11.05

Марий мер толкын-влакын вÿршерыштым висыме йодыш-кагазлан вашмут

Тиде серыш - йодыш-кагазлан пурышо вашмут кокла гыч иктыже. Но тиде ик тÿрлö шонымаш веле. Уло тидлан йöршын ваштареш шонымашат. Тудым ме ончыкшым савыкташ тÿҥалына.

1. Уке, нигуш ÿжын огытыл, омат пале.

2. Делегат лийынам 2000 да 2002 ийлаште.

3. Иктыже шочын калыкын тарванымылмыжлан кöра, калык кумыл дене, весыже - властьын да администрацийын калык коклаште ондален эҥертышым кычалмылан кöра. Мер Каҥаш - калыкын ÿшанже кÿшеш гына ила, вес могырым нимогай материальный полыш уке. А "Марий национальный конгресс" администраивный ресурс кÿшеш ила да пашам ышта. Икманаш, кö оксам тÿла, тудак музыкым заказатла. 

4. 2002 ийыште. Рашынже ом шарне. Икмыняр материал тидын нерген газетыште ыле. Но мыланем пешыжак кÿлеш лийын огыл да шекланенат омыл.

5. Уке.

6. Уке. Мыланем кÿлешыжат огыл.

7. Сергей Ивановын могай качествыже лийын кертеш?.. Нимогай уке. Тиде ваштареш шогалтымаш театр паша гыч тÿҥалын. Ик могырым Василий Пектеев ден Виктор Николаев, вес велне - Сергей Иванов. Политический ликвидацийлан верч; театрым огыл, а Пектеев ден Николаевым кораҥдашлан кöра. Тидлан Иванов келшен толшо кандидатур лийын.

8. Пÿтынь марий калыкын VI черетдыме чрезвычайный погынжо 26 апрельыште эртаралтшаш ыле. Тидын ваштареш "Марий национальный конгрессым" шочыктеныт. Тунам эше административный элемент семын гына лийын. Тунам шкеныштым "меат улына, ваштарешда каена" манын ончыкташлан гына луктыныт. Тунам - кагазеш возен ончыкташ. А таче тиде "конгрессым" факт семын нöлтынешт да марий ваштарешак кучылташ тÿҥалыт.

9. Тынар жапыште шинчалан перныше, марий илышыште палым кодышо ик сомылжымат палемден ом керт. Иктымат!

10. Ом пале… Районлаште администрацийын разнарядкыже почеш назначатлат да колтат. Лÿдыкшыжö - Мер Каҥаш але "Марий ушем" гыч икмыняр еҥым муыт, заставитлат да вара тудыжо ойлаш тÿҥалеш: вот могай плокан пашам ышта Мер Каҥаш, а тыште чыла сай, марий-влаклан полшат… Вот тыгай-шамычым кучылтмо ваштареш пашам ышташ кÿлеш. Марий умылымашым марий еҥын лÿмжö денак шÿктарынешт.

11. Марий-влак коклаштыже нимогай отношений ок лий. "Марий национальный конгрессын" погынжо эрта але уке - тудлан садак. Тидын нерген марий кокла гыч иктаж 0,5 процент дечат шагалракше гына палаш тÿҥалыт. Пошкудем деч йодам: "Палет мо, мо тугай "Марий национальный конгресс"?.." А тудо йодеш: "Тый ончыч умылтаре, мо тугай "национальный конгрессше"?.."

12. Конгрессын погынжо - южым чытырыкташ да кагазеш ондалкален возаш амал гына. Калыкын илышышкыже нимогай вашталтышымат ок пурто. Молан тыгай йодышыжым пуэда? Тыгайлан вашешташ огыт тÿҥал. А шинчаваш вигак каласат ыле: кöлан тиде кÿлеш да кö тидым кучылтеш… Сайлыме делегат-влакшат чыланже огыт умыло: кузе да молан нуным кучылтыт. Нуным сайлат, корнылан оксам пуат. Вет нуно шукертсек олашкыжат логалын огытыл. А тыште ик амал уло олаш миен толаш, шке кÿсен гычынак оксам луктын от пыште. Но таче тиде конгрессын делегатше шукынжо выгодым (шкалан пайдам) кычалше-влак  улыт. Пайдам кызыт, тачак, шушаш лишыл жапыште вучат. Мутлан, карьерым. Кö оксан верыште вуйлатыше лийнеже, але тушеч лектын вочмо деч лÿдын, конгрессыш куржын толеш. Чытырыше-влак. Марий-влакымат материальный выгодылан туныктен шуктеныт, коеш… А кö тиде пайдам таче-эрла-кумышто ок уж, тыгай марийже тиде конгрессыш ок тол.

13.  Конгрессше огеш кÿл гын, вуйлатышыже лийшаш мо?