ЮНЕСКО-н Генеральне директорын Халыквлäлоштыш Туан йӹлмӹ кечӹ лӹм доно увертäрӹмӹ шаяжы

17.12.05

Халыквлäлоштыш Туан йӹлмӹ кечӹм кымшы гäнä ӹнде пäлдӹртӹмӹ лӹм доно ЮНЕСКО-н Генеральне директоржы Котиро Мацуура мÿлäндӹ вӹлнӹшӹ халыквлäлäн увертäрӹнежӹ:

Испанла попышы сäндäлӹквлäштӹ "Hablando, se entiende la gente" шая улы. Туан йӹлмӹшкӹнä тидӹм сäрäш гӹнь, тидӹ "Хытырен, эдемвлä икӹжäк-иктӹштӹм соок ынгылат" манмыла шакта. Кечӹньок попымы йӹлмӹнä вӹкӹ когонжат шукым шаныдеок, тенге ылын дä тенге лишäшлык манын анжена. Йӹлмӹ ӹлӹмäш гӹц айыраш лидӹмӹ элемент, тӹдӹ мäмнäн айыртемнäм, шанымаш дон менталитетнäм пäлдӹртä, седӹндонат кынамжы тӹдӹн тӹнг рольжы, коммуникаци дон икӹжäк-иктӹнäм ынгылаш палшымы рольжы гишäн монденä.

Мÿлäндӹ вӹлнӹ попымы йӹлмӹвлä логӹц эмоцинäм, йӹрвäш ма ылмым, лиäлтмӹм, тÿнымбалым ынгылаш палшымашты мäлäннä изи годшеннäок попаш тӹнгäлмӹ йӹлмӹнä сек керäл. Ти йӹлмӹ доно äтя дон äвäнä, семня дон тäнгвлäнä попенӹт, тидӹм мä школышты тыменьӹннä. Ти йӹлмӹ шÿмешнä дä характерешнä келгӹ кишäм коден, тӹдӹ мäлäннä тетя годшеннäок туан семнянä дон ушемкымдем лоштыш пӹтäриш кӹлвлäм кычаш палшен. 

Халыквлäлоштыш Туан йӹлмӹ кечӹм пäлемден, мÿлäндӹ вӹлнӹ шотлаш лидӹмӹ йӹлмӹвлä дон культурывлäм шотеш пиштенä. Тенге ӹштен, ма эдем шÿмлäн лишӹл, ма ӹлäш вим пуа, тӹдӹм пäлдӹртенä. Тÿнымбалны 6000 йӹлмӹлä попат, цилä йӹлмӹнок ӹшке юк системӹжӹ, семантика дон грамматика правилывлäжӹ улы. Ик йӹлмӹвлäжӹ доно чӹдӹнрäк, весӹвлäжӹ доно шукынрак попат. Ик йӹлмӹвлä доно сирäт, весӹвлä доно агеп, сирӹмӹ годым йӹлмӹвлä шрифтвлäмäт иканьым ак кычылтеп. Цилä йӹлмок халыкын культура нормывлäжӹ дä айыртемвлäжӹ доно кӹлдäлтӹн. 

Шукы йӹлмӹ улы гӹнят, Халыквлäлоштыш Туан йӹлмӹ кечӹн, цилä йӹлмӹн ик äкäн ылмышты гишäн увертäренä. Такеш агыл вет, цилä йӹлмок ӹшке семӹньжӹ эдемлäн ӹлен лäктäшӹжӹ палша, цилä йӹлмок мäлäннä ик ладын äкäн лишäшлык. Тидӹ гишäн мäлäннä тӹтӹшде попымыла дä тергӹмӹлä.

Тенгежӹ гӹнь, äлмäдä, анзыкылажым молнамшы гӹцäт шукырак, икӹжäк-иктӹнäн йӹлмӹвлäнäм, шанымаш овуцавлäнäм шотеш пиштäш тӹнгäлӹнä!

Тӹ сäндäлӹквлä, кыдывлä ЮНЕСКОН членжӹ ылыт, ти шаяэм кердмӹштӹ семӹнь кöргӹштӹштӹ ӹлӹшӹ халыквлäн йӹлмӹвлäшкäт сäрäш йöнӹм мот манын, ӹнянӹмӹ шоэш.