Чылажымат жапыште ыштыман

18.01.05

Роман Алексеев 1976 ий 3 декабрьыште Марий Элын рÿдолаштыже шочын. Тудын йоча жапше Йошкар-Олаште эртен. Роман кандаш классым Йошкар-Оласе 20 №-ан школышто тунемын, а кок ий 7 №-ан школышто шинчымашым нöлтен. Вара рвезын корныжо Москвашке лупшалтын. Тушко тудо М.С.Щепкин лÿмеш театральный училищыш тунемаш пурмыж дене логалын. Тусо илышыште ныл ий шуаралтмеке, Р.Алексеев шочмо кундемыш пöртылын да ынде куд ий М.Шкетан лÿмеш Марий драмтетрыште пашам ышта.

- Роман, те артист лияш шке шонен пыштенда але иктаж-кöн ойжым шотыш налында?

- Ача-авамат могай-гынат амалым ыштеныт. Москвашке кайымем годым мыланем 17 ий гына лийын. Тушко толмеке, мыйым да тыгак пырля тунемаш мийыш йолташем-влакым вигак вес илыш авалтен. Тыгак тунемашат оҥай ыле, но моткоч шуко ямдылалташ кÿлын. Вет артист муренат, куштенат моштышаш, сылнын лудман, ятыр палыман: драматургийым, изобразительный искусствым... Да эше тÿҥ шотышто, рушла ойлаш гын, ме воображений дене илена. Сандене изием годымак ачамын рольжым мöҥгыштö, кухньышто (воштылеш) модын онченам.

- Москваште эртыше студент пагытда нерген могай шарнымаш кодын? Кугу оласе да марий артист коклаште ойыртем уло?

- Да тиде чыла икымше гана лийын. Тунам икымше шижмаш-влак шочыныт. Театрышке мийымаш, тÿрлö оҥай еҥ-влак дене вашлиймаш, удмурт, чуваш да моло национальностян судент-влак дене палыме лиймаш - чылажат ваш-ваш мутланымаш дене кылдалтын. Шуко молан икте-весе деч тунемынна. А Марий Эл гыч 20 ÿдыр-рвезе лийынна. Ме Россий калык институт пеленсе марий землячествыш коштмо. Тушто концертымат ончыктымо. Училищыште кум спектакльым модмо. Тиде - "Тартюф", "Эреҥер" да "Прошлым летом в Чулимске" (Вампилов). Москваште кажне кечыжат оҥай ыле. Пашам ыштыме, тунемме. Занятий гыч толат, чайым йÿат да пашашке куржат. Эрдене кынелат, ондак пашаш кает, вара тунемаш вашкет. Тиде - студент илыш!

Москвасе артистын койышыштыжо шуко эрык, чолгалык, лÿддымö кумыл. Но мемнан артст-влакат шеҥгелан огыт код. Нуно моткоч шижын моштат, талантан улыт. Чын, усталыкым пашам кыртмен ыштен веле сулен налаш лиеш. Тудо тыршымашым йодеш, тыгак могай рольым модмо дечат шуко шога. Могай репертуар, тугак артист кушкеш.

- Таче кечылан эн йöратен, уло кумыл дене, чоным пыштен ыштыме рольлан могайым шотледа?

- Вампиловын "Сонар Содом" пьесыж почеш шындыме спектакль гыч Зилов, векат. Чын, тудым мучаш марте ыштыме огыл. Йодыш-влак эре лектын шогат. Туге гынат тиде рольым уэш да уэш модмо шуэш. Тыгак англичан писатель Бернард Шоун пьесыж почеш шындыме поручикын рольжат сай. Тыге урядник, поручик, миллиционер да эше ик урядник деч вара "Эреҥер" гыч вакшйоҥыштышо Сакар, "Кеҥеж йÿд" гыч Санюк да молат. 

- А "Салика" спектакльысе Эчукым кузе акледа?

- "Салика" - тиде классический спектакль. Тудын шке критерийже уло. Тошто спектакль шарналтеш, тошто спектакльым онченак чылажат аклалтеш. Да луымшо гана шындыме спектакльыште модаш куштылгыжак огыл. Тачысе кечылан келшышым, уым кычалына. Ондак тушто действий тыглай класс вашпижмаш гоч вияҥын гын, кызыт социальный кок лагерь деч посна айдеме кокласе кыл ден шижмаш-влак ончыл верыш лектыт. Тиде артистлан эн оҥай.

- Артистын мастарлыкше - тиде пÿртÿс пуымо талант? 

- 10% - пÿртÿс пуымо, 90% - тиде тыйын тыршымашет, пÿжвÿдан пашат.

- Роман, кузе те шке пашадам ончеда? Артист лÿмым сулен налында?

- Да. Но профессиональный артист лияшлан тÿрлö, тÿрлö рольым чоҥен ончаш кÿлеш.  Тиде герой гына огыл, тыгак характерный, эпизодлаште койшо роль-влакат лийшаш улыт. Тунам веле шкендым артист семын шижаш лиеш. Кызыт мый шке ийготемлан келшыше, самырык роль-влакым налам. А илен-толын, иктаж лу ий гыч вес сынанракым пуаш тÿҥалыт.

- Ача-авада тыгак творческий айдеме улыт. Нуно тендан пашадам кузе аклат?

- Ачам - Юрий Валерьевич - Марий Элын сулло артистше. Авам - Раисия Михайловна - Марий самырык театрыште пашам ышта. Нунын корныштым тошкем лектеш. Ачамын пашажым ончен, авам пален, ужын, тиде Алексеевмытын эргыже манын ойлен кертыт. Но мылам ик шотшо дене тиде вийым, пеҥгыдылыкым пуа. 
Ача-авам моткоч сай критик улыт. Мый нунылан ÿшанем. Кунам мокталтат, кунам шылталенат налыт. Критикым колышт моштет гын, тиде тыланетак пайдале.

- Пелашда дене палымым ыштеда?

- Пелашем - Татьяна. Тудо М.Шкетан Марий драмтеатрыштак хореографлан пашам ышта. Мемнан дене куштымашым шында. Кум ияш ÿдырна кушкеш. 

- Олаште шочын-кушкында, марла сылнын ойледа. А вет шуко оласе йоча марла кутыраш огеш тырше, южыжо марий улмыж дечат вожылеш.

- Эн ондак тиде ача-ава деч шога. Эше мый изием годым ялыште илаш йöратенам. Да аптыраныме пагытат лийын. Марла кутырышыла руш мутымат пуртен колтем ыле, йоҥылышымат ыштылынам. Но мый тиде барьерым эртенам. Юмылан тау. 

- Кумир семын кöм шотледа?

- Кумиржак огыл, но шотыш налам. Талантливый артист моткоч шуко. Ме нуным утларакшым кинолаште эскерен кертына. Ушышто да чонышто совет союз жапысе фильм-влак кодыныт. Актер-влак Евстегнеев ден Олег Борисов мыланем келшат. Нуно сценыште шонен моштат. Тидыже зрительым савыра. Артист сценыште ила, модмо татыште мом шона, кузе шкенжым куча - чылажат ончышын шинчаончылныжо.

Ме артист-влак шуэн вес олаласе театрыш лектын коштына. Тыге моло-влакын пашаштым ончен, тунемаш йöн уке. Сандене тÿнямбал фестиваль-влак кÿлешан улыт. Вет тÿрлö кундемла гыч чумыргышо театр-влак, ваш-ваш эскерен, шке сомылыштым моло дене таҥастарен кертыт. Теве V финн-угор театр-влакын тÿнямбал фестивальыштымак (19-28 ноябрь) налаш. Кажне кечын у спектакль - у жанр. Шукылан тунемаш, йоҥылыш-шамычымат ужын аклаш лийын. 

- 2004 ий мо дене ушеш кодын? Ончыклык пландам почыда ала?

- Тиде ийын мый Москва Щукинский Вахтангов театр пелен театр институтысо режиссер факультетыш тунемаш пуренам. Шинчымашем эшеат пойдарыме шуэш. М.С.Щепкин лÿмеш Москвасе театр училищын 3-4 курслаштыже тунемме годым неле ыле. Моткоч шуко лудаш кÿлын. Занятий-влак эр гыч кас марте шуйненыт. Ай, шонем, кунам тунем пытарем? Кунам... А кызыт, куд ий пашам ыштыме деч вара угыч кумыл лектын, шукырак палыме, эре уым кычалме шуэш. Занятийлашкат кошташ йöратем.
Ончыкыжым сайын тунем пытараш да вич ийыште у деч у шинчымаш дене уш-акылым пойдараш.  

- Тендан У ий тыланымашда.

- Тек чыланат таза лийыт, тек ваш-ваш пагалат, йöратат. Тыгак чытымашым тыланем. Вет илыш куштылгыжак огыл, йöсымат сеҥен лекташ, нелымат нумалаш логалеш. Эн тÿҥжö кеч-могай кочо татымат шыргыж вашлияш кÿлеш да мыскара дене ужаташ. Тунам веле айдеме шÿдö ият илен кертеш. 
Творчестве дене кылдалтше айдемылан, артистлан кÿлешан лияш, нунылан паша эреак лектын шогыжо. Вет, жап эртымек, шеҥгек ончалын, тидым ыштыме огыл, тудым шотыш налаш мондымо, а ынде вараш кодмо манын ойлаш ынже перне.

Эльвира Куклина